دو نمونه از مبارزات دفاعی مردم غیرتمند میهن ما در سال های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی

ساخت وبلاگ
دو نمونه از مبارزات دفاعی مردم غیرتمند میهن ما در سال های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی

دو نمونه از مبارزات دفاعی مردم غیرتمند میهن ما در سال های پیش از پیروزی انقلاب اسلامی در این مقاله به دو مورد به طور خلاصه پرداخته شده است اولی نهضت تنباکو و دومی نهضت ملی شدن صنعت نفت

1. نهضت تنباکو

در نیمه دوم قرن نوزدهم حوادث و اتفاقاتی در ایران رخ داد که چهره ی آینده کشورمان راتاحدودی متحول ودگرگون کرد.هریک اراین حوادث برگهای زرینی در صفحات تاریخ این مرز و بوم بوده درخشندگی خاص خود را دارند اما نهضت تنباکو در میان اینها ازجایگاه ویژه ای برخوردار است،زیرا این قیام از یک سو اولین تجربه ی مبارزه با استعمار با ماهیت اسلامی بوده و از سوی دیگر،در اوج استبداد داخلی پادشاهان قاجاریه- ناصرالدین شاه- به وقوع پیوست و پرده ی ظلمانی ترس و وحشت را از دل ملتی که شاهد چپاول و غارت ثروتهای مادی و معنوی خود،بود بیرون انداخت.قیام امت اسلامی به رهبری مرجع بزرگ آیت الله میرزا حسن شیرازی علیه توطئه مشترک داخلی و خارجی ضربه محکمی بر پیکر استبداد داخلی و استعمار خارجی وارد کرد تا امتیاز ننگین و شرم آور تنباکو که بیش از نفوذ کفار را در کشور اسلامی ایران توسعه می داد،لغو کنند.حمایت بی دریغ و همه جانبه ی مردم ایران از حکم عالی بزرگ،ثابت کرد که اسلام و روحانیت نفوذ عمیقی در دلهای مردم مسلمان ایران داشته و قادر به مقاومت در برابر هر توطئه ای می باشند.قیام اسلامی تنباکو را می توان اولین نهضت بیداری مردم ایران برای به دست آوردن حقوق خود از بیگانگان و استبداد پادشاهان ایران دانست که خود طلیعه ی نهضت مشروطیت شد؛نهضتی که باعث تحولات سیاسی و اجتماعی چشمگیری در تاریخ ایران گردید.

زمینه ی واگذاری امتیاز تنباکو

استعمال توتون و تنباکو از زمان صفویه،بویژه از زمان شاه عباس کبیر،در ایران رواج پیدا کرد . وی هرچند می خواست استفاده ازآن را منع کند اما موفق به این کار نشد.از آن زمان کم کم تعداد معتادان به توتون و تنباکو افزایش پیدا کرد تا این که در زمان ناصر الدین شاه به چند میلیون نفر رسید.به همین دلیل یکی از وزیران) ناصرالدین شاه به فکر انحصار آن افتاد تا برای افزایش مالیات،آن را در اختیار و کنترل دولت قرار دهد.وی قانون پیشنهادی خود را به نام (قانون اداره انحصاریه توتون و تنباکو) ارایه داد که مورد تصویب ناصرالدین شاه قرار نگرفت.سرانجام وی در سال بعد بعد مقررات دیگری را تهیه کرد و به تصویب ناصرالدین شاه رساند و شاه دستور اجرای آن را به (میرزا علی اصغر خان امین السلطان) صدر اعظم داد،اما به علت مخالفت علما که این عمل را غیر شرعی و بدعت در دین می دانستند اجرا نشد.(2)

ناصرالدین شاه در سال 1268 ه.ش/1889 میلادی برای سومین بار تصمیم گرفت،به بهانه بازدید از پیشرفت کشورهای اروپایی،از طریق خاک روسیه عازم اروپا شود.روسها ابتدا اجازه ی چنین سفری را از خاک خود نمی دانند،اما با گرفتن امتیازاتی اجازه عبور به هیأت ایرانی داده شد.(3)انگلیسیها اصرار داشتند که این سفر انجام شود.هدف آنها،گرفتن امتیازات بیشتر از شاه ایران بود و به همین علت از شاه و همراهانش بویژه امین السلطان،وزیر اعظم،بگرمی استقبال و پذیرایی کردند و بزرگترین نشانه های رسمی دولت انگلستان را به آنها اهدا کردند.در این سفر انگلیسیها پیشنهادهای زیادی به شاه ایران دادند که از جمله آنها امتیاز توتون و تنباکوی ایران بود.(4)دولت انگلستان مانند سایر امتیازات برای مصونیت از خطرهای احتمالی،خود بطور مستقیم دخالت نکرد،بلکه یکی از افراد تبعه ی خودش به نام (ماژور تالبوت) را به عنوان طرف معامله به ایران معرفی کرد.تالبوت با پیشنهاد رشوه به شاه و صدر اعظم موافقت آنها را جلب کرده،ناصرالدین شاه قبول کرد که پس از برگشت،وی را به ایران دعوت کند.

2. نهضت ملی شدن صنعت نفت

نهضت ملی به نوعی تکرار تجربه مشروطه بود. در هر دو ائتلاف گروههای مختلف به خصوص روحانیان و روشنفکران به پیروزی انجامید و با بروز اختلاف و تفرقه زمینه شکست آنها فراهم شد و در هر دو مورد مداخلهٔ خارجی به عنوان عامل مکمل به شکست کمک کرد. در واقع تفرقه میان نیروهای مذهبی و دولت مردان ملی، بزرگترین ضربه را به نهضت وارد کرد. ائتلاف ملی گرایان باآیت ا… کاشانی که مهمترین حامی دولت ملی محسوب می شد بعد از 30 تیر 1331 هـ . ش و در اوج پیروزی نهضت از هم گسست. مصدق با از دست دادن حمایت نیروهای مذهبی، حامیان اصلی خود را از دست داد و در مقابل سیل دشمنان بی دفاع ماند.

پافشاری مصدق در کسب اختیارات ویژه آزادی حزب توده و به کارگیری سیاستمداران بدنام از دلایل اصلی جدایی نیروهای مذهبی از مصدق به شمار می آ یند. در تنگنا قرار گرفتن مردم به دلیل بحران اقتصادی و ضربهٔ اقتصادی شورویها به نهضت از طریق ملی ذکر شده است.

با شکست نهضت ملی شدن صنعت نفت آخرین امیدها برای حفظ سلطنت در قالب نظام مشروطه به یأس مبدل شد و حذف سیستم فاسد سلطنتی در رأس اهداف مبارزات بعدی قرار گرفت. در جریان این نهضت، ملی گرایان لیبرال ناتوانی خود را در عرصه سیاست ایران نشان دادند و موقعیت خود را در جریانات بعدی متزلزل کردند.

هم چنین کودتا، شکست آخرین ائتلاف مقطعی روحانیان و روشنفکران ملی گرا را رقم زد در جنبش مشروطه و نهضت ملی شدن نفت این دو قشر با هم ائتلاف کرده و نهضت را به پیروزی رساندند. در هر دو جنبش یاد شده توده های وسیع مردم و حمایت آنها از این حرکت ها غیر ممکن بود. اما در هر دو مورد پس از پیروزی، روشنفکران لیبرال سعی کردند علما را به هر طریق از صحنه خارج کنند. در انقلاب مشروطه با اعدام شیخ فضل ا… و ترور بهبهانی و سرانجام به قدرت رساندن رضا خان و اعمال سیاستهای ضد مذهبی روحانیان را منزوی ساختند و در نهضت ملی شدن نفت آیت ا… کاشانی را که سهم عمده ای در پیروزی جنبش داشت کنار زده و با تهمتهایی که به او نسبت دادند در عمل نیروهای مذهبی را از خود دور ساختند.

این تجربیات تلخ برای نیروهای مذهبی کافی بود تا به نیروهای لیبرال و ملی گرا با دیده بدبینی نظر کنند و از آن به بعد خود به طور مستقل هدایت تحولات را به دست گیرند. در حقیقت شکست های متوالی جنبش های اصلاحی در ایران راه را برای اندیشه ملی-مذهبی و حاکمیت نیروهای مذهبی هموار کرد.

مقالات بروز کشوری...
ما را در سایت مقالات بروز کشوری دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : محمد رضا جوادیان maghale بازدید : 233 تاريخ : يکشنبه 24 دی 1396 ساعت: 18:15

خبرنامه