ابعاد صمیمیت

صمیمیت، به نزدیکی، تشابه و روابط شخصی عاشقانه، با شخص دیگر اطلاق می شود، که مستلزم شناخت و درک عمیق از دیگری است. صمیمیت یک فرایند تعاملی است که محور این فرایند، شناخت، درک، پذیرش، همدلی با احساسات فرد دیگر و یا دیدن دنیا از منظر دیگری است. صمیمیت یک نیاز اساسی و واقعی انسان است.

هنینگ(۲۰۰۶) بیان می کند بیشتر روان شناسان صمیمیت را در رابطه، پدیده ای چند گانه و چند بعدی در نظر می گیرند. او بیان می کند که صمیمیت از عنصرهای چندگانه ای تشکیل شده که در طول زمان رشد می کنند و از الگویی مرحله ای تبعیت می کنند.

این الگو با صمیمیت عقلانی (گفتگو و خود افشایی) شروع می شود، با صمیمیت فیزیکی(گرفتن دست، در آغوش کشیدن و رابطه جنسی) ادامه می یابد و سپس به صمیمیت عاطفی (در دسترس بودن، حمایت و بیان عاطفی و حساسیت متقابل) منجر می شود.

در مدل ترکیبی وارینگ، صمیمیت را ترکیبی از عناصر هفتگانه زیر می دانند:

1. محبت و هیجان : یعنی بیان احساس نزدیکی هیجانی و محبت که به صمیمیت منتهی می شود.
   
2. خود افشایی : که هرچقدر خود افشایی سهل تر انجام پذیرد، صمیمیت بیشتری تجربه میگردد.
   
3. تطابق : توانایی انجام فعالیت های مشترک.
   
4. همبستگی و تعهد : که به اعتقاد و اطمینان میان دو نفر و در نهایت افزایش صمیمیت می انجامد.
   
5. روابط جنسی : تجربه بیشتر با هم بودن زوجین.
   
6. مهارت های حل تعارض : که به عنوان پیش بینی کننده سطح نهایی صمیمیت در نظر گرفته می شود.
   
7. خود مختاری : مستقل شدن از روابط هیجانی قوی با افراد، مانند خانواده اصلی، که به زوج اجازه خلق یک فضای هیجانی برای رشد صمیمیت را می دهد.
   

شیفر و السن (۱۹۸۱)، صمیمیت را به عنوان یک فرایند درگیر شدن هفت مرحله ای معرفی کردند:

1. صمیمیت عاطفی: تجربه ی داشتن یک احساس نزدیکی
2. صمیمیت اجتماعی: تجربه کردن دوستی های مشترک در شبکه های اجتماعی .
   
3. صمیمیت عقلانی: تجربه ی به اشتراک گذاشتن ایده ها .
   
4. صمیمیت جنسی: تجربه ی به اشتراک گذاشتن علاقه و فعالیت جنسی.
   
5. صمیمیت تفریحی: به اشتراک گذاشتن تجربه ها و علاقه مندی ها در سرگرمی ها و مشارکت متقابل در تفریح های دوستانه.
   
6. صمیمیت معنوی: تجربه ی نشان دادن، یک حس مشترک از معنا در زندگی و اعتقادات مذهبی.
   
7. صمیمیت زیبایی شناختی: صمیمیتی که یک تجربه سهیم شدن در زیبایی را در پی دارد.

باگاروزی(۲۰۰۱)، صمیمیت را در نه حوزه مختلف مورد مطالعه قرار داده و پرسش نامه ای با در نظر گرفتن همه ابعاد صمیمیت ساخته است که به واسطه آن می توان هر عامل را جداگانه مورد بررسی قرار داد:

صمیمیت عاطفی: که نیاز به در میان نهادن و سهیم شدن در کلیه ی احساسات ، اعم از احساسات مثبت (شادی، وجد و هیجان زدگی) و احساسات منفی (غمگینی، ناکامی، ترس، احساس گناه، تنهایی، کسالت، خستگی و افسردگی) با همسر است، می باشد.

برای حصول صمیمیت عاطفی باید موانع موجود بر سر راه ابراز احساسات خاص در رابطه برداشته شوند. مثلا چنان چه تنها اجازه ابراز احساسات مثبت داده شود، آن گاه یک جو تصنعی در روابط پدید خواهد آمد. و بر عکس چنان چه تنها به احساسات منفی اجازه ابراز داده شود آن گاه جو عاطفی پیرامون روابط، شکلی تیره و تار به خود خواهد گرفت.

صمیمیت روانشناختی: که نیاز به در میان نهادن، ارتباط برقرار کردن و پیوند با یک فرد دیگر از طریق افشای مطالب مهم و عمیق و مسایل معنادار فردی در مورد خود حقیقی یا درونی می باشد. صمیمیت روانی نیاز به بیان و در میان گذاشتن امیدها، رویاها و خیال پردازی ها و طرح های آتی و نیز ترس ها، نگرانی ها، شک و تردیدها، نا امنی ها، مشکلات و تعارضات درونی با همسر ویا با یک دوست است.

صمیمیت عقلانی: که نیاز به سهیم شدن و در میان نهادن ایده ها، افکار و باورهای مهم با یک شریک یا همسر می باشد. یک مولفه شناختی و حیاتی در صمیمیت عقلانی توانایی نقش پذیری است، یعنی توانایی نگریستن به دنیا از چشم شریک خود است.

صمیمیت جنسی: که نیاز به در میان نهادن، سهیم شدن و ابراز افکار، احساسات و خیال پردازی های جنسی با همسراست. این نوع صمیمیت به ویژه در راستای برانگیختن و میل جنسی می باشد.

صمیمیت فیزیکی: که نیاز به نزدیکی فیزیکی به همسر است. این نوع نزدیکی جسمانی را نباید با صمیمیت جنسی که هدف از آن ایجاد برانگیختکی جنسی بود، اشتباه گرفت. صمیمیت فیزیکی ممکن است در قالب یک لمس ساده یا در قالب تماس بدنی نزدیک همانند در آغوش گرفتن جلوه گر شود.

صمیمیت معنوی: نیاز به سهیم شدن افکار، احساسات، عقاید و تجارب خود با همسر است که به نوعی با مذهب، حوزه های مافوق طبیعی و معنوی وجود، ارزش ها و باورهای اخلاقی، معنای وجود، زندگی پس از مرگ، رابطه فرد با خدا یا یک قدرت برتر، رابطه فرد با طبیعت و جایگاه فرد در دنیا ارتباط دارند.

صمیمیت زیبا شناختی: که نیاز به سهیم شدن احساسات، افکار، باورها و تجاربی است که از نظر فرد به هیجان آورنده، نفس گیر و زیبا هستند. عجایب طبیعت چه از نوع ساده آن(بلور برف) وچه پیچیده (گیتی وکیهان) می توانند اساسی برای یک چنین صمیمیتی باشد. موسقی، شعر، ادبیات، نقاشی می تواند مجرایی برای سهیم شدن زیباشناسانه به کار رود.

صمیمیت اجتماعی- تفریحی: که نیاز به درگیر شدن و مشارکت در فعالیت ها و تجارب تفریحی و لذت بخش با همسر (شریک) می باشد.

صمیمیت زمانی: در بردارنده آن است، که زوج ها تا چه میزان از وقت خود در روز را با شریک خود صرف انجام فعالیت های صمیمانه می نمایند. البته میزان زمان و نوع فعالیت هایی که فرد لازم دارد تا احساس صمیمیت با شریک خود داشته باشد، از فردی به فرد دیگر متفاوت است.

صمیمیت ارتباطی: شامل هم کلام شدن، گوش کردن، مذاکره، درک همدیگر و اجتناب از پنهان کاری است.