گسترش ناتو و سپر ضدموشکی، تهدید مشترک ایران و روسیه

ساخت وبلاگ

بسمه تعالی

گسترش ناتو و سپر ضدموشکی، تهدید مشترک ایران و روسیه

علیرضا نوری

نتیجه نشست سران ناتو در ورشو و تصمیم برای تقویت زیرساخت های نظامی این سازمان در لهستان و کشورهای بالتیک را در برداشت اولیه می توان ادامه سیاست روسیه ستیزانه و تشدید سیاست مهار و دربرگیری روسیه دانست. اما نگاهی کلان تر به پازل های اقدامات نظامی غرب به رهبری امریکا از گسترش ناتو تا توسعه سپر ضدموشکی و تقویت پایگاه ها و حضور نظامی در نقاط مختلف جهان نشان از وجود تمایلات توسعه طلبانه ای فراتر از «روسیه» و تلاشی پیوسته برای حفظ و تقویت هژمونی آن در گستره جهان دارد.

از این منظر، نگاه جزئی نگر به نشست ناتو و تحرکات نظامی آن اشتباه است. چرا که اصرار غرب بر توسعه نظامی با هدف تثبیت هژمونی و ایجاد «امنیت مطلق» برای خود هم زمان به معنی ایجاد ناامنی و تهدید امنیت کلیه بازیگرانِ خارج از مدار غرب است. با این ملاحظه، تبعات امنیتی منفی توسعه زیرساخت های نظامی ناتو را نمی توان تنها به روسیه محدود دانست و سایر بازیگران مستقل ضدهژمون از جمله ایران نیز از این پیامدهای منفی مصون نخواهند بود. مخالفت ها با برنامه موشکی ایران و همزمان اصرار بر ساخت اجزاء مختلف سپر ضدموشکی در اروپای شرقی و احتمالاً در خلیج فارس نیز معنی جز تهدید برای تهران متبادر نمی کند.

هرچند در شرایط حاضر، این تبعات منفی برای تهران کمتر محسوس بوده و غیرمستقیم هستند، اما در آینده نزدیک می توانند شکل عینی تری به خود گرفته و امنیت ایران را با تهدید جدی مواجه کنند. مقامات ایرانی همچون دولت مردان روس می دانند که تصمیم اخیر ناتو برای تقویت نظامی در اروپای شرقی به لهستان و کشورهای بالتیک محدود نمی شود و در مراحل بعد، توسعه تحرکات آن به کشورهایی چون اوکراین و سپس گرجستان و سپس آذربایجان دور از انتظار نیست.

این همان تهدید عینی است که در برداشت کلان از نشست سران ناتو در ورشو فهم می شود و در آینده نه چندان دور در مرزهای ایران و روسیه هرچه بیشتر احساس خواهد شد. لذا، این تحرکات تهدیدی مشترک برای تهران و مسکو و تلاشی از سوی غرب برای تنگ تر کردن حلقه دربرگیری این دو کشور هستند. دلیل این امر نیز این است که از یک سو، تهران و مسکو طی سال های اخیر موقعیت و نفوذ خود را در عرصه های منطقه ای و بین المللی افزایش داده اند و از سوی دیگر، بر بازی مستقل خارج از مدار غرب و مخالفت با توسعه طلبی زورمدارانه آن اصرار دارند.

در این بین، هرچند روسیه با رویکردی عملگرا در مقاطعی به دنبال دستیابی به توافق با غرب بوده، اما اصرار واشنگتن به توسعه نظامی و استفاده از «زبان زور» بسیاری از این تلاش ها را با شکست مواجه کرده است. لذا، به تدریج این واقعیت در روسیه پذیرفته می شود که برای رفع تهدیدات ناشی از توسعه طلبی نظامی غرب راهی جز «مقاومت» وجود ندارد. این همان برداشتی است که در ایران از گذشته وجود دارد و تأکید آن بر ضرورت حفظ «محور مقاومت» در خاورمیانه در واقع امر تأکید بر مقابله با تسلط «زبان زور و تهدید» غرب در منطقه است.

پر واضح است که توان و امکانات منفردانه ایران و روسیه کفایت دفع تهدیدات شبکه ای امنیتی غرب را ندارد. تجربه نیز نشان داده که تلاش های منفردانه آنها به این منظور با هزینه کرد زیاد همراه بوده و در عین حال، پیشروی غرب نیز نشان از عدم کارآمدی موثر این تلاش ها دارد. در همین حال، تجربه تعامل تهران و مسکو در برابر تهاجم ژئوپولیتیکی غرب در سوریه نشان از موفقیت نسبی چنین تعاملی برای دفع موثرتر تهدیدات دارد. هرچند تهران و مسکو امکان ایجاد «ائتلاف» در برابر غرب را ندارند و مایل به چنین امری نیز نیستند، اما «ائتلاف رژیمی» آنها می تواند اثرمندی مقاومت در برابر «زبان زور» غرب را افزایش دهد.

با این ملاحظه، لازم است «تعامل رژیمی تهدیدمحور» که هم اکنون چهارچوبه همکاری امنیتی ایران و روسیه از جمله در سوریه را تشکیل می دهد، به چهارچوبه کلان تر و باثبات تری تسری داده شود. چرا که چهارچوبه فعلی ماهیت موقت داشته و برای تأمین هدف امنیتی ژئوپولیتیکی مشخصی در موضوع سوریه تنظیم شده و طبیعی است که بعد از حل این موضوع تهران و مسکو اساس مشخصی برای ادامه همکاری نخواهند داشت.

ایجاد اساس پایدار برای تعامل نه تنها مفید است، بلکه ضرورت دارد، چرا که توسعه طلبی نظامی غرب تهدیدی «پایدار» علیه امنیت ایران و روسیه است و مقابله موثر با آن نیازمند چهارچوبه «پایدار» است. هرچند تهران و مسکو در «درک تهدید» از ناحیه غرب اختلاف دارند، اما به نظر می رسد چهارچوبه پایدارتر با تقویت نهادگرایی و تعامل نزدیکتر دو کشور در نهادهای منطقه ای از جمله سازمان شانگهای و حتی «پیمان امنیت جمعی (CSTO) دست یافتنی است.

چنین چهارچوبه ای نه تنها برای مقابله با تهدیدهای متقارن ناشی از گسترش نظامی غرب، بلکه برای مقابله با تهدیدهای نامتقارن از جمله تروریسم نیز موثر خواهد بود. طبیعتاً تعامل تهران و مسکو در این چهارچوبه نیز رژیمی خواهد بود و آنها این امکان را خواهند داشت تا منافع امنیتی خود را با سایر ابزارها و از سایر مجاری و حتی در تعامل با غرب تأمین کنند. اما تعامل نهادی پاسخ موثرتر به تهدیدات خواهد بود و هزینه تلاش های منفردانه را کاهش خواهد داد.

علیرضا نوری

نویسنده: علیرضا نوری

منبع: iranreview.org .ا ۱۹ ژوئیه ۲۰۱۶

مقالات بروز کشوری...
ما را در سایت مقالات بروز کشوری دنبال می کنید

برچسب : نویسنده : محمد رضا جوادیان maghale بازدید : 203 تاريخ : يکشنبه 3 مرداد 1395 ساعت: 19:25

خبرنامه