روانشناسی

روان شناسی

فهرست

چکیده ۲

کلید واژه ۳

مفهوم روانشناسی ۵

فایده روان شناسی ۵

روانشناسی اسلامی و تفاوت آن ۱۰

روانشناسی قرآن ۱۰

روانشناسی پرورشی ۱۱

نتیجه ۱۱

منابع ۱۳

چکیده

روان شناسی

بحث بسیار گسترده و پیچیده این است که نمی توان همه را ذکر کرد و به یک باره درباره آن سخن گفت و تنها چیزی که می شود خیلی خلاصه و کلی که شامل همۀ آنها شد این است که روان شناسی یعنی شناخت و تحقیق دربارۀ شناختی بدست آورده ایم.

ما انسانها گاهی با مواردی یا مسألی روبرو می شویم که مجهول است و از محدودۀ علم و آگاهی که اکثر مردم دارند خارج و فراتر است انسان موجودی کمال جو و تعالی گر است و دوست دارد از آنچه که برایش مجهول است و معما سر در آورده و حلال همۀ مشکلات باشد اما این امر امکان پذیر نمی شود مگر اینکه به علم روان شناسی روی آورده شود.

گاهی با افرادی روبرو می شویم که به آنها در جامعه فالگیر ، جن گیر، گنج یاب و ... می گویند. آیا تا حالا فکر کرده اید چرا بعضی از مردم جذب آنها می شوند چه دلیلی می تواند داشته باشد.

غیر از مسئله روان شناسی که معمولاً به آن توجه نمی کنند و شاید به ذهن آنها نرسد که از طریق روان شناسی آنها را مسحور خود کرده اند.

وقتی شعر حافظ می خوانیم و فال می گیریم وقتی به داستانهای ماورای طبیعت و غیره .... علاقه مند می شویم. فقط و فقط بخاطر روان شناسی این مسائل است که ما غافلیم و شاید علم روان شناسی هنوز برای قشری از افراد جامعه ناشناخته است.

روان شناسی به شناخت حالات روحی و روانی و اعمال ظاهر هر فرد گفته می شود.

اگر با زندانیان، خلافکاران، بزهکاران و حتی زنان و دختران که راه خلاف کشیده شده اند بنشینیم و حرف بزنیم فقط از طریق روان شناسی است که آنها حرف می زنند و حتی یک حرف آنها دروغ نمی تواند باشد.

خانواده هایی که مشکلات زیادی و عدم داشتن تفاهم زندگی آنها را در کام نابودی می کنند فقط با علم روان شناسی می توان از ویرانی این مشکل جلوگیری و آن را بازسازی و کامل کرد.

روان شناسی متأسفانه هنوز برای خیلی از افراد جامعه غریب است و اکثراً فکر می کنند و هرکس مشکل روحی دارد یا دیوانه شده است باید به روان شناس مراجعه کند و اگر به آنها بگوئیم به روان شناس مراجعه کند. انکار توهین بزرگی شده است که متأسفانه ضربۀ این ندانم کاری را در آینده ی نزدیک خورده و بعد از اینکه راهی طولانی را همراه با مشکلات می کردند دوباره بر می گردند. سرجای اوّل که گفتیم به یک روان شناس مراجعه کند و او عاجزانه می خواهد که راهنمایی شود و باید بیشتر از این دربارۀ این مسئله بحث و گفتگو شود. زیرا علم روان شناسی یعنی علم زندگی، علم خوشبختی، علم راحت و بدون دغدغه زندگی کردن علم شناخت مسائل و حل کردن آنها در کمال آرامش و علم به آن اگر روان شناسی به زندگی تک تک افراد جامعه راه بیابد دیگر خودکشی، اعدام، فرار و... در جامعه ریشه کن می شود.

کلید واژه

بررسی روح و روان، قضاوت رفتار، مکتب، تئوری، « رسیدن به پاسخ چراها»

روان شناسی ترجمۀ Paychology است این کلمه مشتق از دو کلمه یونانی و به معنی علم روح یا علم نفس است.

ارسطو روح یا نفس را جوهر مجّرد ( غیر مادی) می دانست و معتقد بود که روح در عمل و فعالیت محتاج به بدن است در علم النفس مجرد بودن روح ارتباط روح با بدن قوای روح وجدانی روح از بدن و اینکه با از بین رفتن بدن روح بحیات خود ادامه خواهد داد و امورری نظیر اینها مورد مطالعه واقع می شد.

تحقیقات روان شناسی جنبۀ فلسفی داشت یعنی آراء و عقاید دانشمندان بیشتر بر نظر شخصی آنها مبتنی بود تا به دلایل و مدارک عینی و واقعی عقاید دانشمندان درباره امور روانی کمتر مورد بررسی و آزمایش واقع می شد.

میزان های دقیق و با ارزشی برای افکار و نظریات مختلف مورد توجه نبود مطالعات روانی محدود بود و اغلب ارتباط به جنبۀ عقلانی شخصیت انسان داشت و جنبه های اجتماعی و عاطفی و بدنی و ارتباط آنها با هم کمتر مورد بحث واقع می شد. بعد از جدا شدن روانشناسی از فلسفه و اجرای روش علمی در روانشناسی از فلسفه و اجرای روش علمی در روان شناسی بحث دربارۀ ماهیت روان از روانشناسی حذف شد و روان شناسان با اتکاء بینش فلسفی و علمی خود یکی از دو فرض را قبول نموده اند . بعضی برای روح یا روان وجود خاصی قائل شده اند.

بدون اینکه در مورد ماهیت آن با هم بحث کنند به بررسی اعمال روانی پرداختند دستۀ دیگری برای روح یا روان وجود مستقلی قائل نشدند بلک آن را عمل و نتیجۀ فعالیتهای مکانیکی یا ماشینی مغز دانستند. روح را همان اعمال و حالات روانی فرض کردند و به بررسی ایت حالات پرداختند.

مفهوم روان شناسی

روان شناسی: یعنی شناخت روان یا ذهن و به بیانی آشنا تر روان شناسی را علم مطالعۀ رفتار می گویند.

این علم اختلالهایی را که در رفتار بوجود می آید مطالعه می کند.

اختلالهای رفتاری یا بیماری های روانی یعنی بی نظمی های که در رفتار ایده می شود.

در روان شناسی بیمار روانی به کسی گفته می شود. که هدف اجتماع پسند ندارد و فعالیت های او جزء فعالیت هایی که اجتماع پسند باشد نیست.

و به طور کلی فردی است که از زندگی خود رضایت ندارد . بیمار روانی از نظر یک روان شناس کسی است که در مبارزه با تعارضهای درونی و مشکلات زندگی راه نامناسب انتخاب می کند.اما اگر فعالیتهای اجتماع پسند داشته باشد به فعالیتهای خود علاقه نشان دهد و در مجموع از زندگی خود راضی باشد از نظر روانی سالم به حساب خواهد آمد.

تعیین مرز بیماری و سلامتی عملاً غیر ممکن است. یعنی می توان گفت هر فردی کم و بیش سالم یا کم و بیش بیمار است.

و اما فایده ی روان شناسی

فایده ی روان شناسی

این علم در شناختن رفتار خود و دیگران و بررسی علل و اسباب رفتار با توجه به شرایط معینی که باعث بروز رفتار خاصی می شوند نقش به سزائی دارد.

فهم تأثیر عوامل ارثی و عوامل مربوط به محیط جغرافیایی و اجتماعی و فرهنگی در رفتار به ما کمک می کند.

تحقیقات روان شناسی بسیاری از پندارهای بی اساس را درباره ی افراد و نوع قضاوت ما در مورد افراد تغییر می دهد.

موضوع روان شناسی رفتار و جنبه های مختلف آن و ارتباط آن با دیگر جنبه ها است .

عناصر روان شناسی یا مسائلی که در روان شناسی دربارۀ آن بحث می شود.

طبیعت و یا ماهیت انواع مختلف افکار و احساسات راهی که این افکار و احساسات با عمل مغز یا دستگاه عصبی ارتباط پیدا می کنند قوانینی که بر رفتار آنها و حالات بدنی و اعمال مربوط به آنها حاکم می باشد.

روان شناسی از راههای مختلفی صورت می گیرد. از جمله:

روان شناسی از راههای مختلف صورت می گیرد.

۱ روش مشاهدۀ طبیعی

۲ روش آزمایش

۳ روش بالینی کلینیکی

۴ روش آزمون

۵ روش روان کاوی

در روش مشاهدۀ طبیعی موجود زنده را در شرایط عادی و طبیعی زندگی مطالعه می کنند و دخل و تصرفی در آن بوجود نمی آورند. در روش آزمایش روان شناس نمی تواند به طور مستقیم به علل رفتار پی ببرد بلکه برای او موقعیتی را ایجاد کند تا فرد مورد نظر در آن موقعیت قرار بگیرد سپس به رفتار و حالات و عکس العمل های آن شخص می توانند او را توصیف کرده و روان شناسی کنند. روش بالینی – یعنی کاربرد روش مشاهده به شیوۀ کاملاً خاص که به مطالعۀ رفتار شخص مورد نظر می پردازد که جدا از دو روشی است که قبلاً نام بردم.

روش آزمون هدف از این علم ، اندازه گیری پدیده های مورد نظر و جنبۀ کمی دادن به آنهاست. وقتی پدیده ها با اعداد نشان داده می شود به راحتی می توان آنها را طبقه بندی کرد و قوانینی دربارۀ آنها بدست آورد.

روش روان کاوی: این روش بالینی نزدیک است به بیانی دیگر روان کاوی در موقعیت بالینی مورد استفاده قرار می گیرد. روان کاو روی این نکته تکیه می شود که پدیده های آگاه تنها بخشی بسیار کوچک از مجموعۀ روان را تشکیل می دهد.

همانطور که وقتی یک قطعه یخ روی آب شناور می شود. تنها بخش کوچکی از آن بیرون از آب می ماند. بنابراین هدف روان شناس در درجۀ اول این خواهد بود که ماهیت پدیده های نا آگاه خواهد بود که ماهیت پدیده های نا آگاه را کشف کند. زیرا معتقد است که این پدیده ها پویایی خاصی دارند و اثر آنها بر رفتار انسان بیشتر و شدیدتر از این پدیده های آگاه است.

در طول تاریخ دیده ایم که روان شناسی مکتب های گوناگونی داشته و دارد و هر کدام دربارۀ ی رفتار و حالات روحی و روانی خاصی بحث کرده و نظریه های خاص خود را دارند.

مثلاً مکتب رفتار و سلوک Behavioriam عقیده داشت مطالعه ارتباطات عصبی از لحاظ علمی امکان پذیر نیست و باید اعمال قابل مشاهده را مورد بررسی قرار داد. واتسن تحقیقات پاولو دانشمند روسی را مورد توجه قرار داد و معتقد شد که یادگیری نتیجۀ انعکاس مشروط است.

در جای دیگر واتسن با آنچه ثورندایک دربارۀ یادگیری می گوید فرق دارد معذلک هر دو یادگیری را امری اتوماتیک یا خود بخودی فرض می کنند و تکرار را شرط یادگیری می دانند.

پس متوج شدیم که همۀ مکتب های روان شناسی روی یک موضوع مشترک اگر تحقیق داشته باشند شاید در ظاهر ساختمان وجودی آنها فرق کند و با مثال ساده تری می گویم مثلاً چند نفر با هم می خواهند مسافر تهران باشند. هدف تهران است . اما یکی با هواپیما ، یکی با ماشین شخصی، یکی با قطار، یکی با اسکانیا مسافرت می کند اما هدف همۀ آنها تهران است در روان شناسی هم این طور می باشد همۀ مکتب ها می خواهند روی یادگیری و حالات آن تحقیق کنند . نیجه این که بدست می آید شاید در کل یک چیز را بگویند اما از طریق راهها مختلف و کمک از علم های چند بعدی و بعد از ان اعلام نظریه و تئوری های خاصی مثلاً تئوری تنبیه و پاداش ، تئوری بصیرت و یا مراحل تفکر چیست؟

در این باره هم تئوری های زیادی ممکن است باشد.

وقتی روان شناسی دربارۀ شخصیت حرف می زند و می گوید:

شخصیت عبارت از خصوصیاتی است که در یک طرح یا کل وحدت پیدا کرده و شکل گرفته است. این خصوصیات در رفتار فرد ظاهر می گردد و یا اینکه خصوصیات طرح رفتار فرد را تا حدی ثابت و قابل پیش بینی می سازد معذلک شخصیت فرد قابل تغییر و تکامل است.

در این بعد شاید نظریه های مختلفی باشد اما آنچه که مهم است می خواهند شخصیت را تعریف کنند.

زیاد و کم شدن ترشح غده ها در رفتار افراد تأثیر دارد پاره ایی از دانشمندان دربارۀ تأثیر این غدد مبالغه می کنند و فعالیت غدد را پایه و اساس افکار و احساسات قرار می دهند.

و یا در جایی دیگر روان شناسی می گوید غدد نظم دهندۀ شخصیت افراد است.

روان شناس می گوید: اگر این غدد بیش از حد ترشح کنند فرد باهوش، زیرک، حساس ، لاغر، بشاش از لحاظ عاطفی و عقلانی رشید، دارای چشمانی درخشنده، قیافۀ روشن ، دندانهای سفید، پوستی لطیف که گاهی اوقات دچار بی نظمی هایی در زمینۀ اعصاب و قلب می شود.

و اما اگر ترشح این غدد کمتر از حد عادی باشد. فرد چاق، تنومند، کوتاه،بلغمی، خوش طینت و خونسرد می باشد. در زندگی کمتر دچار نگرانی می شود و اوقات را به خوشی به سر می برد. رفتار او در خانواده و جامعه خوب است و از قبول مسئولیت سرباز نمی زند . کم شدن غدۀ تیروئید سبب تنبلی نیز می شود.

بُعد شخصیت شناسی خیلی گسترده است. اگر به عنوان مثال بخواهیم خانم X را از نظر روان شناسی مثلاً روان شناسی، رنگ چهره ، رنگ پوست ، رنگ چشم، رنگ انتخاب لباس، رنگ انتخابی کفش و ...

روانشناسی خانواده، ارث، محیط، روانشناسی اخلاقی، بلغمی مزاج، شلغمی مزاج، روانشناسیتحصیلات، انتخاب رشته، روانشناسی انتخاب دوست، انتخاب همسر، روانشناسی روش حرف زدن، طنین صدا و ... خیلی خیلی گسترده است فقط در مورد یک نفر ، روانشناسی سال تولد، روانشناسی روز تولد، روانشناسی ماه تولد پس متوجه می شویم علم روان شناسی و بحث دربارۀ آن خیلی خیلی گسترده است و اگر از این مسائل بگذریم تازه رسیدیم به نوع نگرش و تفکر روان شناسی نظریه های غربی و با روانشناسی اسلامی نیز بسیار متفاوت است و گاهی می شود گفت حتی مغایر با آن یا روان شناسی در ممالک اشتراکی و کمونیستی شرقی مغیر با روان شناسی سرمایه داری می باشد. پس متوجه می شویم که روانش ناسی به اعتقاد ایدئولوژی و طرز تفکر روان شناس و اخلاق دینی او بستگی دارد.

در یک کلام کوتاه مغایرت را بیان می کنم.

اخلاق دینی با مجاهدت و هم آوردی خصمانه با شهوات آغاز می شود تا انسان این شهوات و تمایلات را تحت اختیار و اطاعت خویش قرار دهد. اخلاق دینی با تسلیم شدن در برابر خواسته و تمایلات و اشباع آن آغاز نمی شود بلکه عبارت است از رهایی از بند اسارت عوامل از لذات و شهوات . اما

انسان مادی پویای آسایش و لذت آنی و جویای معادل های مادی شتابان و گذرا است زیرا او دنیای دیگری را قبول ندارد و به علت همین ناباوری دنباله لحظه می پوید و چنگ به آن زود گذر می زند. لکن « آن و لحظه» در هر نوردیده می شود و از برابر آدمی می گریزد و از دست نهادن و افسردگی خاطر را در پی دارد. چنین انسانی دائماً از لذت منزوی است و همواره غصه در گلو و ندامت و حسرت در دل دارد.

حالا قضاوت کنیم که اگر قرار باشد این دو مکتب اسلام و غرب جامعه شناس تحویل جامعه بدهند حاصل است رنج آنها چه می تواند باشد.

روان شناسی قرآن کریم

وقتی کسی دچار مصیبت می شود یک جمع، «ان لله ا... و اِنا علیه راجعون» یک جملۀ بسیار معجزه گر و آرام بخش، اگر دچار سختی و مشکلات می شوی باید صبور باشی « اِن الله مع الصابرین» اگر به مقام بزرگ و بلندی رسیدی « یعطی من یشاء و یشاء من یعطی تعذ من یشاء و تزل من تشاء»یعنی همۀ چیزی که داریم از خداست.

روان شناسی پرورشی شاخه ای از علم روان شناسی که هدف آن کمک به پرورشکاران در برخورد با مسائل پرورشی است. روان شناسی را که اکثر روان شناسان به عنوان علمی که رفتار و فرآیندهای ذهنی را مورد مطالعه قرار می دهد تعریف کرده اند.

پرورش عبارت است از جریانی منظم و مستمر که هدف آن کمک به رشد جسمانی ، شناختی ، روانی ، اخلاقی، اجتماعی یا به طور کلی رشد شخصیت پرورش یا بندگان در جهت کسب هنجارهای مورد پذیرش جامعه و نیز کمک به شکوفا شدن استعدادهای آنها است.

بنابراین تعریف یک نظام درست پرورشی هم فرد را در شکوفایی استعدادهای ذاتی اش کمک می کند و هم او را به عنوان یک شهوند مفید و متعهد به ارزشهای جامعه ایی که به آن متعلق است پرورش می دهد. که هدف عمدۀ مدارس ابتدائی، راهنمائی ، متوسطه ، دانشگاهها پرورش دادن اینگونه افراد است.

برخلاف پرورش و کارآموزی، آموزش نه یک نهاد است نه یک دوره.

آموزش به فعالیتهایی گفته می شود که در خدمت پرورش و کارآموزی قرار دارند.

معمولاً فعالیتهای را که معلم به تنهایی یا به کمک موادآموزشی انجام می دهد آموزش می نامند. در هر مقطع از مقاطع تحصیلی که باشد.

روان شناسی پرورشس یکی از رشته های روان شناسی است که به مطالعۀ مسائل یادگیری آموزشگاهی و آمزش می پردازد و هدف آن یافتن روش ها و اصولی است که معلم را در آموزش موضوعات مختلف و شناسایی و رفع مشکلات یادگیری دانش آموزان کمک می کند.

نتیجه

روان شناسی علمی است بسیار پیچیده و پیشرفته که از دیرباز همه انسانها را مورد تأثیر قرار داده است و نوعی ولع در دانستن این دانش در مردم بوجود می آورد. علمی که پاسخ همۀ سوالهای گنگ و مجهول آدمی را که مانند معما و مجهول و جواب هزاران چرا را می دهد وقتی در بحبوحۀ زندگی در پیچ و خم مشکلاتی که مانند غل و زنجیر دست و پای روح و روان را می گیرد و آدمی را به بن بست می رساند و تنها و روان شناسی می تواند آرام بخش باشد و مانند دوستی همدم و همدل این علم می توانند هزاره گره را از گره های زندگی باز کند و مشکلاتی که مانند غول وحشتناک در زندگی رسوخ کرده بودند خیلی ساده و آسان برای همیشه بروند. علم روان شناسی علمی وسیع و گستردده و پر محتواست که به حالات روحی و روانی انسان که در ظاهر هیچ اثری از ان آشکار نیست راحت پی ببرد و آنچه در ضمیر نهفته و نهان است صحبت گره باز کند و این علم مکتب های زیادی تئوری های زیادی بینش های زیادی را در بر می گیرد متأسفانه هنوز این علم مانند علم پزشکی که به عنوان مثال کنار هر مطب پزشکی یک مطب روان شناسی هم باشد رواج پیدا نکرده است.

منابع

۱ چاپ و نشر، دفتر نشر فرهنگ اسلامی دکترحسن محمد شرقاوی نگارش از دکتر سید محمدباقر حجتی روان شناسی اسلامی

۲ دکتر علی شریعتمداری، روانشناسی تربیتی ، مؤسسه انتشارات امیر کبیر، تهران ۱۳۹۰

۳ دکتر حمزه گنجی، روان شناسی عمومی نشر ساوالان

نوید

نویسنده کلثوم روان بهر

کارشناس ارشد ادبیات و زبان فارسی

کنفرانس بین المللی پژوهش در مهندسی علوم و تکنولوژی