آیا اشتغال از مسیر فناوری اطلاعات و ارتباطات، درآمدزایی دارد؟

فناوری اطلاعات و ارتباطات, تغییرات درخور توجهی را در روش های تولید و الگوهای استخدام ایجاد کرده است در نتیجه سیاست گذاران, محققان, سرمایه گذاران و در استخدام متخصصان فناوری اطلاعات و ارتباطات علاقه بیشتری احساس می کنند و بنابراین نرخ رشد اشتغال برای متخصصان فناوری اطلاعات و ارتباطات, به طور متوسط ​​سه درصد رشد را در سال از سال ٢٠٠٦ داشته است یعنی هشت برابر بیشتر از نرخ رشد متوسط کل اشتغال

داشتن انبوه متخصصان فناوری اطلاعات و ارتباطات که کارآمدی اجرائی و عملیاتی داشته باشند، یک عامل حیاتی در تضمین مزیت نسبی یک کشور در توسعه است؛ زیرا این متخصصان به صورت مستقیم یا غیرمستقیم، سخت افزار، نرم افزار، ارتباطات، داده و رسانه را به کار گرفته و تحول ایجاد می کنند. همچنین اشتغال مستقیم فناوری اطلاعات نیاز به آموزش حرفه ای دارد؛ بنابراین آموزش نیز به خودی خود اشتغال زا خواهد بود.

اتحادیه اروپا با هدف ایجاد فرصت های دیجیتال برای افراد و کسب و کارها و همچنین تثبیت جایگاه اروپا به عنوان رهبر جهان در اقتصاد دیجیتال، سندی را با نام Digital Signal Marketing در اردیبهشت سال گذشته مطرح کرد که در آن رشد افراد، خدمات و سرمایه تضمین شده است. همچنین اشخاص حقیقی و حقوقی می توانند به منابع دسترسی آنلاین داشته باشند و در شرایط رقابت عادلانه، صرف نظر از ملیت یا محل اقامت خود، به رونق اقتصادی کمک کنند.سند DSM فرصت هایی را برای راه اندازی استارت آپ ها و ایجاد شغل برای ٥٠٠ میلیون نفر فراهم کرده و سالانه ٤١٥ میلیارد یورو به اقتصاد اروپا کمک می کند. همچنین این سند به افزایش مهارت های دیجیتال شهروندان کمک می کند. دولت هند نیز در شش سال گذشته نزدیک به صد میلیون اشتغال مستقیم و غیرمستقیم در فناوری اطلاعات ایجاد کرده است؛ تنها در سال گذشته سه ونیم میلیون شغل مستقیم و ١٠ میلیون شغل غیرمستقیم.

سیاست گذاری

حرکت به سمت جامعه دیجیتالی، به عنوان سیاست کلان، به اشتغال زایی کمک خواهد کرد. در سال های اخیر، توسعه نسل سوم و چهارم موبایل، همچنین پرداختن به رسانه های اجتماعی، دو سیاست مؤثر در فناوری اطلاعات و ارتباطات بوده است که بدون دخالت دولت باعث شد شغل های فراوانی ایجاد شود.

تدوین سیاست و برنامه مرتبط با آن، با رویکرد فناوری اطلاعات می تواند اشتغال میلیونی در کشور ایجاد کند. شغل های سخت افزاری، نرم افزاری، مدیریتی، رسانه ای، آموزشی، داده ای، خدماتی و... برای هر واحد کسب و کار مطابق با سیاست حاکم و سبک زندگی عمومی و تجاری، ایجاد یا حذف می شوند.

ارائه خدمات دولتی و عمومی (حضوری یا الکترونیکی)، فرایند انجام امور (کاغذی یا الکترونیکی یا موبایلی)، تدوین و انتشار اسناد مالی و اداری و بسیاری از عناوین دیگر، مانند مالیات، بیمه، دادرسی و ...، در سند سیاستی حاکمیت معین می شود که از چه طریق و چگونه انجام پذیرند.

نقشه راه

برای دستیابی به اهداف جامعه هوشمند که در آن ارائه خدمات و انجام فرایندها مطابق سیاست گذاری کلان با بهره گیری حداکثری از فناوری اطلاعات و ارتباطات انجام می شود، نقشه راهی لازم است که افراد، کسب و کارها، ارکان اجرائی، قضائی، انتظامی و ... به وظایف خود در بازه های زمانی مشخص بپردازند؛ اهداف میانی و بلندمدت تعریف شوند و سنجه های قابل اندازه گیری ای داشته باشیم که افراد تأثیرگذار تشویق شوند. این نقشه راه با توجه به تغییرات تکنولوژی و روند پیشرفت آن، به روزرسانی می شود. در نقشه راه، داشبورد اشتغال، تعریف دقیق شغل، ابزارهای جست وجوی شغل و خدمات نیروی انسانی برای حرفه های غیرمرتبط به عنوان توانمندسازهای جانبی مطرح می شود.

سطوح اشتغال

اگرچه در صنعت فناوری اطلاعات و ارتباطات تقسیم بندی های گوناگونی وجود دارد؛ اما درباره اشتغال می توان به پنج نوع اشتغال که ماهیت متفاوت و سابقه آکادمیک جداگانه ای دارند، اشاره کرد:

١- زیرساخت های سخت افزاری و نرم افزاری

٢- طراحی و ارائه خدمات مبتنی بر زیرساخت ها

٣- بازاریابی، فروش، ارتباط با مشتری و برگزاری کمپین ها

٤- مدیریت فناوری اطلاعات و ارتباطات، در لایه اجرا و حاکمیت

٥- مدیریت داده و دانش موضوعی که با ابزار فناوری اطلاعات به تصمیم سازی کمک می کند

هر کدام از زمینه های اشتغال پنج گانه، به تفصیل تعریف می شوند، نیازمندی ها و آموزش های مرتبط با آن تعیین می شود و البته هرکدام از مواردی که در بالا اشاره شد، تخصص های مدیریتی، قراردادی، نیروی انسانی و... جداگانه ای را لازم دارند.

ارزیابی

ارزیابی سیاست گذاری و اجرا در هرکدام از بخش های فناوری اطلاعات، به جهت ماهیت الکترونیکی بودن آن، بسیار ساده است. از طرفی به علت تغییرات سریع و هوشمندی دست اندرکاران آن، ارزیابی آنلاین باعث بازخورد دقیق و صحیح بوده و هدف تعریف شده دست یافتنی تر خواهد بود؛ بنابراین ارزیابی اشتغال از مسیر فناوری اطلاعات و ارتباطات یک امر لازم و سهل الوصول است؛ حتی اشتغال پاره وقت را هم می توان اندازه گیری کرد.اینکه شاغل پرداخت کننده بیمه تعریف شود یا دریافت کننده حقوق ماهانه یا انجام امور ثابت روزانه در یک محل و در یک مسیر، به نوع ارزیابی کننده بستگی دارد؛ اما با ابزار فناوری اطلاعات هرگونه ارزیابی اشتغال امکان پذیر بوده و سیاست گذاری، نقشه راه و امور اجرائی از ارزیابی تأثیرپذیر خواهند بود.

امیر شجاعان.رئیس مرکز توسعه دولت الکترونیک وزارت کشور