آیا آیت الله کاشانی در کودتای 28 مرداد با آمریکا همکاری داشته است؟اسناد آمریکا از کودتا چه رازهایی را برملا کرده است؟

اسناد آمریکا درباره کودتای 28 مرداد چه می گوید

اسناد آمریکا درباره کودتای 28 مرداد به تازگی منتشر شده است این اسناد 64 سال به صورت طبقه بندی شده محافظت می شدند, تا اینکه سه روز پیش دولت آمریکا و وزارت خارجه این کشور اسناد کوتای آمریکایی 28 مرداد را منتشر کردند

وزارت امور خارجه امریکا بعد از ٦٤ سال ٣٧٥ سند تازه از کودتای ٢٨ مرداد ١٣٣٢ و سرنگونی دولت محمد مصدق منتشر کرده است. این اسناد به وقایع سال های ۱۹٥٤- ۱۹۵١ میلادی می پردازد و حوادث قبل از کودتا، عملیات سرنگون کردن مصدق و نیز وقایع پس از آن را در بر می گیرد. سندهای منتشر شده شامل ۴ محور کلی:

1_تلاش های ایالات متحده برای فهمیدن مصدق از فوریه ۱۹۵۱ تا فوریه ۱۹۵۲

2_بحران سیاسی جولای ۱۹۵۲ ایران و تبعاتش

3_برنامه ریزی و اجرای عملیات آژاکس در اوت ۱۹۵۳

4_روزهای پس از عملیات آژاکس از سپتامبر ۱۹۵۳ تا دسامبر ۱۹۵۴

هستند.

در یکی از جنجالی ترین سندهای این مجموعه سازمان سیا به آیت الله کاشانی و نیروهای مذهبی اتهام مخالفت با مصدق و طرفداری از موضع رژیم شاه را وارد کرده است.

در همین زمینه «تاریخ ایرانی» گزارش داده وزارت خارجه امریکا سال گذشته - در دوران ریاست جمهوری باراک اوباما و تصدی جان کری بر این وزارتخانه - اجازه انتشار کتاب اسناد کودتای ایران را نداده بود. وزارت امور خارجه امریکا در سال ۱۹۸۹ کتاب اسناد مربوط به روابط ایران و دولت دوایت آیزنهاور را منتشر کرد که اسناد کودتا در آن گنجانده نشد. آن اقدام بحث برانگیز اعتراضات زیادی را در پی داشت. به همین علت در سال ۱۹۹۲ کنگره امریکا، وزارت امور خارجه را موظف کرد که تاریخ دیپلماسی ایالات متحده را به طور «جامع، دقیق و قابل اعتماد» چاپ کند. وزارت امور خارجه همچنین پذیرفت که نسخه تکمیل شده روابط ایران و امریکا در دهه ۱۹۵۰ را چاپ کند که سرانجام روز پنجشنبه (۱۵ ژوئن) منتشر شد. پیش از این در سال ۲۰۱۳ سازمان اطلاعات مرکزی ایالات متحده (سیا)، با خارج کردن اسنادی از طبقه بندی محرمانه به نقش خود در آن کودتا اعتراف کرده بود.

نقش مستقیم امریکا در مدیریت کودتای ٢٨ مرداد

سایت ایران آنلاین هم گزارش داده چند سند از این مجموعه نشان می دهد که سی آی ای و دولت امریکا روحیه شان را پس از ٢٥ مرداد از دست داده بودند. در یکی از اسناد به صراحت آمده است که بعد از شکست کودتا در ٢٥ مرداد هم سیا هم سفیر امریکا معتقد بودند باید عملیات علیه مصدق را متوقف کرد. در این اسناد که مربوط به مکاتبات محرمانه سفارت امریکا در تهران با وزارت امور خارجه این کشور و سازمان جاسوسی سیا است، به وضوح از نقش مستقیم امریکا در مدیریت این کودتا و کنار زدن دولت منتخب دکتر مصدق پرده برداری شده است. همچنین در سند مربوط به ١٩ اوت ١٩٥٣، رابط سیا و سفیر امریکا در تهران در یک تلگرام محرمانه با اشاره به در شُرف موفقیت بودن سرنگونی دولت مصدق، از دولت وقت امریکا می خواهند پس از روی کار آمدن زاهدی (دولت کودتا) فورا ٥ میلیون دلار بودجه برای کمک به دولت او اختصاص دهد. همچنین در یکی دیگر از ٣٧٥ سند منتشرشده، سفیر امریکا از محمدرضا پهلوی، شاه سابق ایران، می خواهد در بیانیه ای از نظامیان و مردم بخواهد فرامین زاهدی را اجرا کنند.

اسناد مهم ١٨ آگوست ١٩٥٣

همچنین در یکی از اسناد مربوط به ١٨ اگوست ١٩٥٣ آمده که اگر شاه فرار نمی کرد، همان اول، دولت مصدق سرنگون می شد.

ترجمه متن این سند :

"دستورات جدید در ادامه می آید (دستوراتی که باید از سوی سفیر بغداد در صورت ترک رم به مقصد بغداد از سوی شاه گرفته شود) باید به شاه گفته شود که سخنانی در تشکر از ملت ایران برای قیام ناگهانی در حمایت از او بیان کند و همچنین باید از مردم ایران بخواهد که حمایت خود را ادامه دهند و قصد خود برای بازگشت به کشور را سریع تر اعلام کند. شاه باید هر چه سریع تر خود را اماده بازگشت به ایران کند. ما توصیه کردیم که در تهران جمعیت بسیار زیادی از حامیان شاه استقبال خوبی از او کنند. ما احساس می کنیم خیلی مهم است که شاه هر چه سریع تر به ایران بازگردد چراکه اوضاع همچنان مشخص نیست و حضور او می تواند اوضاع را متفاوت کند. در صورتی که شاه همچنان در بازگشت به ایران تردید داشت، در محافل دیپلماتیک در واشنگتن باید این سخن را تکرار کنید: آنچه او انجام داد کاملا با قانون ایران مطابقت داشت و همچنین در راستای حفظ سنت و عمل ایرانی بود.

اگر شاه در کشور باقی می ماند و فرار نمی کرد و با حضورش از زاهدی حمایت می کرد، تغییر دولت در همان وهله اول اتفاق می افتاد. بخش اعظم این ناکامی به خاطر این حقیقت است که شاه به طور ناگهانی کشور را ترک کرد و تنها چند برگه از خود به جا گذاشت که محتوای آنها معنادار نیست. پس از شکست کودتای ۲۵ مرداد، محمد رضا شاه، محور اصلی کودتاچیان سحرگاه ۲۵ مرداد، از کشور فرار می کند. در تلگرافی که بری سفیر امریکا دربغداد به وزارت امورخارجه کشور متبوعش درباره ملاقات خود با شاه دربغداد به تاریخ ۲۶ مرداد، ارسال می کند، از روحیه درهم شکسته شاه صحبت می کند. شاه تا ایتالیا هم نقل مکان کرد در آنجا بود که از خبر سقوط مصدق باخبر می شود. "

گردآوری: گروه فرهنگ و هنر

seemorgh.com/culture

منبع: روزنامه اعتماد/entekhab.ir/farsnews.com