تاثیر آلودگی هوا بر سلامت روان

یکی از مهم ترین مشکلات کلانشهرها، حجم بالای خودروهاست که آلاینده های خطرناکی مثل سرب تولید می کنند. باید بدانید سرب علاوه بر آثار زیانباری که بر سلامت جسمی افراد دارد و احتمال ابتلا به سرطان و سقط جنین را افزایش می دهد، سلامت روانی افراد را هم تهدید می کند؛ به عنوان مثال بر عملکرد سیستم عصبی تاثیر منفی می گذارد و باعث بروز سردردهای شدید (به ویژه در بیماران مبتلا به میگرن) و کم شدن قدرت حافظه می شود. همچنین هر چه عوارض مسمومیت ناشی از سرب بیشتر شود اختلالات ذهنی افزایش می یابد که به مرور باعث فراموشی های دائم، لرزش بدن و علائمی شبیه جنون خواهد شد.

پژوهش ها نشان داده اند که التهاب ناشی از تنفس هوای آلوده موجب بد کارکردی دستکاه عصبی مرکزی، به خصوص هیپوکامپ می شود. پژوهشگران همچنین بر روی دندریت موش ها مطالعات بسیاری انجام دادند و متوجه شدند موش هایی که هوای آلوده تنفس کرده بودند ، دندریت های کوتاه تری نسبت به موش های در معرض هوای سالم داشتند.

تغییر شخصیت

آلودگی هوا در دراز مدت می تواند شخصیت افراد را هم تغییر دهد؛ مثلا اگر فردی برونگراست، به یک فرد درونگرا تبدیل شود و دیگر مثل سابق اجتماعی و سرزنده نباشد؛ در حالی که به گفته پژوهشگران، در هوای آلوده به علت کاهش اکسیژن و اختلال در عملکرد مغز، فرد به مرور زمان نه تنها مهارت های اجتماعی خود را از دست می دهد، بلکه مدام دچار فراموشی خواهد شد و همین موضوع می تواند زمینه ساز بروز آلزایمر در سنین سالمندی و حتی میانسالی باشد.

آلودگی هوا و پرخاشگری

آلودگی هوا با کاهش انرژی و ایجاد خواب آلودگی همراه است و زمینه بروز پرخاشگری را فراهم می کند. براساس نتایج پژوهش های انجام شده روی حیوانات در فضای آزمایشی و در شرایطی که اکسیژن رسانی کاهش پیدا کرده بود، متخصصان دریافتند با کاهش انتقال اکسیژن به مغز، رفتارهای پرخطری از حیوانات سر زد.

این وضع در خصوص انسان ها نیز صادق است، به طوری که هر چقدر میزان اکسیژن رسانی به مغز کاهش پیدا کند، برخی نقاط حساس مغز تحریک می شود، در نتیجه اختلالاتی مانند پرخاشگری و البته افسردگی، اختلال در تمرکز و کند شدن عملکرد ذهنی را در پی دارد.

افسردگی بیشتر افسرده ها

شناسایی افراد در معرض خطر

بر اساس مطالعات علمی، تاثیر آلودگی هوا روی بیمارانی که سابقه اختلال های روانپزشکی دارند بیشتر است، چون امکان تشدید علائم و بیماری افزایش می یابد. نباید فراموش کنید بروز تحریک پذیری و احساس خستگی دائم ناشی از تنفس هوای آلوده برای کودکان بسیار خطرناک تر است.

آلودگی هوا و کودکان

کودکان و دانش آموزان هم مانند بزرگسالان متاثر از چنین شرایطی هستند. درصد عناصر هوا تغییر کرده و میزان اکسیژن هوا کاهش یافته است. همین امر سبب می شود تا حدی توجه و تمرکز دانش آموزان کم شود. علاوه بر این ممکن است آنها زودرنج، کم تحمل و بی حوصله شوند، پرخاشگری کنند و بیش از پیش، احساس خستگی کنند.

تاثیر آلودگی هوا بر سلامت روان

در یک مطالعه در کره جنوبی، آلودگی هوا به عنوان یک عامل خطر، منجر به بروز اختلال افسردگی، در افراد مبتلا به بیماری قلبی-عروقی، دیابت و آسم شده است. البته هرگونه نتیجه‌گیری از این دست نیاز به پژوهش‌های بیشتری دارد.

اما مهم‌تر از افسردگی و اضطراب که شواهدی نسبی مبنی بر ارتباط آنها با آلودگی هوا در دست است، موضوع بروز اختلال یا افت در کارکرد مغزی افراد است. این کارکرد مغزی که در اصطلاح، «کارکرد شناختی»(cognitive) نامیده می‌شود، شامل بسیاری از توانایی‌های ما در کارهای مرسوم روزمره و اجرای وظایف در زندگی فردی و اجتماعی است. توجه، تمرکز، حافظه و توانایی درک مفاهیم و پردازش اطلاعات از جمله کارکردهای «شناختی» افراد است. با مقایسه افرادی که در معرض آلودگی شدید و طولانی‌مدت هوا بوده و کسانی که در سایر مناطق می‌زیسته‌اند، تفاوت قابل توجهی در کارکردهای شناختی دیده شده است. هرچند این خطر برای کودکان که در سنین تکوین کارکردهای مغزی خود هستند بیشتر است، احتمال افت توانایی‌های مغزی بزرگسالان ساکن در مناطق آلوده نیز وجود دارد. حتی مواجهه با هوای آلوده در دوران جنینی، با مشکلاتی در توجه و علایم اضطرابی و افسردگی کودک در آینده همراه بوده است. تغییرات مغزی کودکان در بررسی تصویر برداری مغز با MRI نیز نشان داده شده و نشانه‌های التهاب و صدمه مغز در کورتکس پره‌فرونتال دیده شده است. در بررسی موش‌های مواجه با آلاینده‌ها نیز تغییرات واضحی در سلول‌های عصبی یکی از مراکز عمده مرتبط با حافظه (به نام هیپوکمپ) مشهود بوده است.

به این ترتیب، تغییرات شناختی که از جمله به شکل کم‌بودن ضریب هوشی کودکان و افت قابلیت‌های فکری بزرگسالان متظاهر می‌شود به آلاینده‌های هوا نسبت داده شده است. اما آیا این تغییرات در حدی است که افراد مواجه با آلودگی، در آینده در معرض ابتلای بیشتر به زوال عقل (دمانس) باشند؟ در این مورد روی مغز سگها مطالعاتی انجام شده و جالب است که تغییرات مغزی مشابه با تغییرات مشهود در بیماری آلزایمر در آنها یافت شده است؛ تغییراتی از قبیل پلاک‌های آمیلویید و درهم‌تنیدگی‌های تارهای عصبی (neurofibrillary tangles).