چرا باید به عشق آباد ترکمنستان سفر کنیم؟

تنها شنیدن نامش کافی است تا وسوسه سفر به شهر عشق آباد به سراغ هر کسی بیاید هرچه باشد وزن عشق در ادبیات فارسی چنان است که با حذفش, رمقی از ادبیات باقی نخواهد ماند, چه برسد بدان که به پسوند آباد هم آذین شده باشد عشق آباد , پایتخت کشور ترکمنستان است این شهر در کوه پایه کوپه داغ در بیابان قره قوم و در نزدیکی مرز این کشور با ایران واقع شده است علاوه بر اینکه پایتخت سیاسی ترکمنستان بوده, مرکز استان آخال نیز هست با جست وجویی کوتاه از وجه تسمیه این شهر معلوم می شود که نام عشق آباد در قدیم اَشک آباد بوده است و آن را برگرفته از نام ایرانی اشک یکم سردودمان سلسله اشکانیان به همراه واژه فارسی آباد دانسته اند

.

آنچه در نگاه اول بیش از همه چیز آدم را مسحور می کند ساختمان های بلندمرتبه، یکدست و سفید رنگی هستند که در سراسر شهر «عشق آباد» خودنمایی می کنند. خیابان های عریض، پاکیزگی بیش از اندازه، نورپردازی فوق العاده و به کاربردن نرده های گران بهای استیل در معابر عمومی این شهر خبر از وضعیت اقتصادی مناسب ترکمنستان می دهند؛ کشوری با جمعیتی حدود شش میلیون نفر.

بانک جهانی در جدیدترین گزارش خود از دورنمای اقتصاد جهانی، میزان رشد تولید ناخالص داخلی ترکمنستان در سال ٢٠١٧ را ٦,٥ درصد پیش بینی کرد. براساس گزارش بانک جهانی، رشد تولید ناخالص ملی ترکمنستان در سال گذشته ٦.٢ درصد بود و در دو سال آینده حدود هفت درصد خواهد بود. ترکمنستان با دارابودن چهارمین ذخایر گاز در جهان و ذخایر عظیم نفت، یکی از کشورهای منطقه با رشد اقتصادی بالا در جهان است که فرصت های کسب وکار برای ارائه دهندگان خدمات نفتی و گازی به علاوه شرکت های خدماتی مانند واسطه های حمل ونقل کالا و شرکت های لجستیکی را افزایش می دهد.

با توجه به درحال اجرابودن پروژه های سرمایه گذاری وسیع ترکمنستان، ازجمله ساخت تأسیسات جدید فراوری نفت و گاز، انتظار می رود روند رشد تولید ناخالص داخلی این کشور همچنان افزایش یابد. از سوی دیگر، نمایندگان پارلمان ترکمنستان چندی پیش، لایحه بودجه حدودا ٦٠ میلیارددلاری در سال ٢٠١٧ این کشور را در دو بخش (درآمد و هزینه‏ ) با اکثریت آرا تصویب کردند. صنایع نفت و گاز، پتروشیمی، انرژی برق، ساخت وساز، کشاورزی و ارتباطات و مالیات از مهم ترین منابع درآمد بودجه ترکمنستان تعیین شده است.

درحال حاضر دولتِ «عشق آباد» بزرگ ترین بازیگر اقتصادی در این کشور است. با اینکه در سال های اخیر چندین اصلاحات اقتصادی در کشور ترکمنستان اعمال شده و تیم های صندوق بین المللی پول (IMF) به طور منظم از ترکمنستان دیدار کرده اند و بانک اروپایی بازسازی و توسعه (EBRD) استارت آپ های کوچک و متوسط بیشتری را در بخش خصوصی تشویق می کند، اما اقتصاد این کشور با نفوذ و مالکیت دولتی توصیف می شود. دولت سعی کرده برای مردم این کشور رفاه زیادی به ارمغان بیاورد. مردم این کشور می توانند به سادگی مالک یک آپارتمان به صورت رایگان یا با پرداخت بسیار اندک شوند. آب، برق و گاز رایگان است. هزینه یک لیتر بنزین در این کشور یک منات معادل ٦٠٠ تومان است. جالب است بدانیم تا همین چند وقت پیش دولت به صاحبان خودرو ١٢٠ لیتر بنزین رایگان به صورت سهمیه ماهانه اعطا می کرده است! در شهر انواع برندهای خودرویی به چشم می خورد حتی خودروهای ایرانی نظیر پراید، سمند و پژو پارس؛ تنها محدودیت فعلی در واردات خودرو رنگ خودروهاست. براساس قوانین جدید واردات انواع خودروها فقط سه رنگ سفید، نقره ای و طلایی مجاز است که به نظر می رسد این سه رنگ هماهنگی بیشتری با ساختمان های این شهر دارد.

با آنکه دولت کوشیده بهترین امکانات را در «عشق آباد» برای مردم فراهم آورد، ولی گویی در این شهر همه چیز هست الا چیزی به نام ضرباهنگ زندگی! خیابان های مجلل و اصلی این شهر بسیار خلوت است یکی از دلایل این خلوتی آن است که هیچ فروشگاه و مغازه ای دیده نمی شود! تا چشم کار می کند برج های سفید خالی از روح زندگی وجود دارد. به نظر می رسد این روزها مردم مهربان ترکمنستان که بر سر سفره دولت بزرگ شده اند، خواهان تعاملات بیشتری با دنیای پیرامون خود هستند. هرچه باشد روابط گسترده جهانی می تواند توسعه بیشتری برای آنها به ارمغان بیاورد. شاید میزبانی از مسابقات ورزشی بازی های آسیایی در شهر «عشق آباد» که تا چند روز آینده برگزار خواهد شد فرصتی برای آغازیدن چنین تعاملاتی باشد.

٩٩٢ کیلومتر مرز خاکی مشترک بین ترکمنستان و ایران فرصت مناسبی برای گسترش ارتباطات این دو کشور فراهم آورده است، اما متأسفانه درحال حاضر روابط تجاری این دو کشور با دشواری های بسیاری مواجه شده است که از آن میان می توان به موارد زیر اشاره کرد:

* عدم صدور ویزای سریع و آسان؛ برای تردد تجار و بازرگانان

* عدم انتقال کالا از کامیون های ایرانی به ترکمنی بین دو بازارچه مرزی باجگیران-گوران که باعث کندی فرایند تبادل کالا و افزایش قیمت کالاهای صادراتی شده است.

* دشواری وصول مطالبات بازرگانان

* مشکلات در دریافت و پرداخت وجوه در بانک های ترکمنی

* عدم اعتنای گمرکات ترکمنستان به فاکتورهای ارائه شده از سوی طرف ایرانی

* معطلی تمامی کالاهای ترانزیت ایرانی به مقصد کشور های CIS که از خاک ترکمنستان عبور می کند

* فرایند طولانی کسب مجوز کالاهای صادرات ایران از سازمان های مختلف در ترکمنستان.

با نگاهی به موقعیت ژئوپلیتیک ترکمنستان متوجه می شویم حضور جمعیتی بیش از ٩ میلیون نفر در سه استان خراسان رضوی، خراسان شمالی و گلستان، و قرابت های فرهنگی مردمان این منطقه و نزدیکی جغرافیایی پایتخت این کشور با کلان شهری مانند مشهد، دلایل مستعدی برای روابط بیشتر دولتِ «عشق آباد» با ایران است.

احمد فرهادی. کارشناس اقتصادی